فواید و ارزش غذایی دانه سویا

فواید و ارزش غذایی دانه سویا

 

فواید و ارزش غذایی دانه سویا را در قسمت تازه های خواص مواد غذایی در سایت آشپزی ها مشاهده کنید.

 

محققان به تازگي دريافته‌اند كه مصرف مكمل‌هاي روزانه ژنيستنين موجود در سويا در تركيب با كلسيم، ويتامين D و يك رژيم غذايي سالم‌ مي‌تواند به پيشگيري از بروز بيماري‌هاي قلبي و تنظيم قند خون در زنان يائسه كمك كند. نتايج اين بررسي بار ديگر توجه همه را به اين دانه کوچک جلب کرده است.
سويا گياهي يکساله است که 3500 گونه آن شناخته شده و رنگ دانه آن بر حسب انواع مختلف، متفاوت است و به رنگ‌هاي زرد، سفيد، سياه، خاکستري و خالدار ديده مي‌شود. دانه سويا به بزرگي يک نخود است. اين گياه داراي طعم شيرين و خواص درماني بي‌مانند است. دانه سياه سويا بيشتر در طب گياهي مصرف دارد ولي از دانه زرد رنگ آن بيشتر براي روغن‌گيري استفاده مي‌کنند.
سويا از انواع حبوبات است که محل کشت اوليه آن در آسيا بوده اما توليد انبوه آن در ايالات متحده آغاز شد. سويا را مي‌توان يک دانه همه کاره ناميد. اين دانه گياهي قرن‌ها است که غذاي مردم آسيا به خصوص چين بوده و چيني‌ها آن را همراه با برنج به عنوان غذاي اصلي خود مصرف مي‌کنند. سويا در ايران به نام (لوبيا روغني)، (لوبياچيني) سوژا و دانه سويا معروف است.

 

سويا و ارزش تغذيه‌اي

به علت داشتن 9 آمينو اسيد ضروري، سويا يک پروتئين تقريبا کامل به شمار مي‌آيد و چون ميزان اسيدهاي چرب امگا 3 و چربي اشباع نشده آن بالاست، منبع خوبي براي دريافت چربي و بهبود وضعيت کلسترول خون است. سويا از نظر ويتامين‌هاي گروه B بسيار غني است و داراي مقاديري ويتامين‌هاي C ,D ,E ,K و کمي‌کاروتن است. سويا همچنين داراي کلروفيل و آنتي‌بيوتيکي به نام کاناوالين است که گفته مي‌شود خاصيت ضدعفوني‌کنندگي دارد. جدول زير مواد موجود در 100 گرم دانه خشک و رسيده جوانه سويا، شير سويا و سبوس سويا را نشان مي‌دهد.
از نظر تغذيه‌اي سويا با داشتن 150 کالري انرژي، 8 گرم چربي و 14 گرم پروتئين، 9 گرم کربوهيدرات، 2ميلي گرم سديم و 5 گرم فيبر در 100 گرم، از منابع غذايي خوب به شمار مي‌آيد.

کاربردهاي سويا

از سويا استفاده‌هاي گوناگوني مي‌شود و فرآورده‌هاي مختلفي از آن استخراج مي‌شود، از جمله:
1) شيرسويا: مخلوطي از شير سويا، آب و شکر است.
2) آرد سويا: از دانه‌هاي سرخ و کنگره‌دار سويا تهيه مي‌شود.
3) ميزو (خميرسويا): در سوپ‌هاي ژاپني از آن استفاده مي‌شود.
4) جوانه سويا: براي طعم دادن به انواع سالادها.
5) سويا برگروهات داگ سويا: به عنوان جايگزين گوشت قرمز.
6) توفو: پنير به دست آمده از شير سويا که جايگزين گوشت قرمز مي‌شود.
7) آجيل سويا: کم چرب‌تر از بادام زميني است و در سالادها کاربرد دارد.
8) دانه‌هاي سوياي پخته شده: مانند حبوبات مصرف مي‌شود.
9) تمپو: نوعي کيک پف کرده است.
10) بافت پروتئيني سويا: به صورت آبدار و يخ زده.
11) مکمل‌هاي سويا: محلول‌ها، قرص‌ها و پروتئين‌هاي تکه‌اي سويا که در نوشابه‌ها و آبنبات‌ها کاربرد دارد.
12) سس سويا: نوعي سس تخمير شده است که از سويا، غلات برشته شده، آب و نمک تهيه مي‌شود. به طور معمول از اين نوع سس در غذاهاي آسيايي استفاده مي‌شود. اين سس اولين بار در کشور چين ابداع شد اما امروزه در سراسر قاره آسيا به خصوص کشور ژاپن و حتي در ديگر نقاط دنيا از آن استفاه مي‌شود. البته سس سويايي که مردمان ژاپن در تهيه غذايشان به کار مي‌برند با سس سوياي چيني بسيار متفاوت است.
اگرچه سس سويا انواع مختلفي دارد ولي تمام آنها شورمزه و قهوه‌اي رنگ هستند که براي مزه‌دار کردن غذاها هنگام پخت و يا سر ميز مورد استفاده قرار مي‌گيرند. چون سس سويا شور است و استفاده از آن براي برخي افراد مناسب نيست به تازگي سس سوياي کم نمک براي کساني که رژيم غذايي خاصي دارند به بازار آمده است. اين نوع سس کم نمک را يکي از انواع سس سويا به حساب نمي‌آورند، چون هر کدام از انواع سس سويا را مي‌توان با نمک کم هم تهيه کرد. در هر حال، نمي‌توان اين سس را بي‌نمک تهيه کرد و کساني که مصرف مقادير بسيار کم از نمک هم برايشان مضر است، نبايد از اين سس استفاده کنند.

 

فايده سويا

خواص درماني متفاوتي به سويا نسبت داده مي‌شود که برخي از آنها طي تحقيقات به اثبات رسيده است و برخي از آنها هنوز مورد تاييد محققان قرار نگرفته است به هر حال کارکرد‌هاي نسبت داده شده به سويا در مورد سلامت به شرح زير است:
• حفظ سلامت قلب از طريق افزايش کلسترول خوب بدن، تميز کردن رگ‌هاي خوني و تسريع گردش خون.
• جلوگيري از سرطان پروستات به وسيله آنتي اکسيدان برجسته ايزوفلاوين که از ايجاد غدد سرطاني جلوگيري مي‌کند.
• تضمين سلامت استخوان‌ها از طريق جبران کمبود مواد معدني.
• حفظ سلامت روده بزرگ به وسيله کاهش تکثير سلول‌هاي سرطاني و از بين بردن باکتري‌هاي مضر به وسيله آنتي‌بيوتيک موروميکس.
• تقويت سيستم ايمني از طريق زداينده قوي به نام ساپونين که ميکروب‌هاي مضر را از بين مي‌برد.
• کمک به بيماران ديابتي و کليوي از طريق کاهش گلوکز خون.

شیر سویا

شیر سویا از غذاهای سنتی در آسیا محسوب می‌شود که از خیساندن لوبیای خشک سویا و آسیاب کردن آن بدست می‌آید. پروتئین موجود در شیر سویا به همان میزان پروتئین شیر گاو و حدود 5/3 درصد می‌باشد، اگرچه دارای پروفایل آمینواسیدی متفاوتی است و همچنین حاوی 2 درصد چربی، 9/2 درصد کربوهیدرات و 5/0 درصد خاکستر می‌باشد. شیر سویا حاوی کلسیم نامحلول است که برای برطرف شدن این مشکل کارخانجات محصولاتشان را با کربنات کلسیم که قابل هضم در انسان است غنی‌سازی می‌کنند. دی ساکارید اصلی محصولات سویا ساکارز است که به گلوکز و فروکتوز می‌شکند.از آنجا که سویا گالاکتوز ندارد، در بچه‌های مبتلا بهگالاکتوزمی و مبتلا به عدم تحمل لاکتوز، شیر بر پایه سویا و شیر گاو بدون لاکتوز می‌تواند جانشین خوبی به جای شیر مادر باشد و برای مادرانی که رژیم گیاه‌خواری را برای فرزند خود ترجیح می‌دهند، شیر سویا انتخاب مناسبی است. البته با توجه به کمبودهای این شیر در مقایسه با شیر واقعی، لازم است زیر نظر متخصص تغذیه نسبت به تکمیل رژیم فرد اقدام گردد. همچنین استفاده از فرمولای سویا در درمان اسهال نوزادان کاربرد دارد. شیر سویا در تهیه ماست سویا، خامه سویا و پنیر سویا استفاده می‌شود.

 

سس سویا

سس سویا یک مایع قهوه‌ای تیره نمکی است که از تخمیر لوبیای سویا تهیه می‌شود. در روش جدید تولید سس سویا لوبیای سویا، نمک و آب را مخلوط می‌کنند و بعد از 12 تا 24 ماه تخمیر، مخلوط آسیاب شده، جوشانده شده و جداسازی می‌شود. مایع حاصله سس سویا است.

پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی

پژوهش‌های انجام شده طی سال‌های گذشته نشان داد که پروتئین سویا سبب کاهش کلسترول تام خون، کاهش کلسترول بد خون (LDL)، کاهش تری‌گلیسیریدها و همچنین افزایش سطح کلسترول خوب خون (HDLL) مخصوصاً در افرادی که دارای تری گلیسیرید یا کلسترول بالا هستند، می‌شود. مکانیسم آن دقیقاً شناخته شده نیست، البته چند تئوری وجود دارد؛ یک تئوری بیان می‌کند که بر اثر پروتئین سویا جذب کلسترول تغییر کرده یا مختل می‌شود و بازگردش آپو BVLDL در انسان افزایش می‌یابد. بر طبق تئوری دیگر فیتو استروژن‌های موجود در محصولات سویا با گیرنده‌های استروژن باند شده و تأثیرات مشابهی شامل کاهش LDL و افزایش HDL و بهبود عملکرد دیواره شریان را باعث می‌شوند. قابل توجه است که 1 درصد کاهش LDL باعث کاهش ریسک بیماری قلبی از 2 تا 4 درصد می‌گردد.

تحقيقات نشان داده است که مصرف بيش از اندازه سويا مي تواند موجب از دست دادن حافظه و آلزايمر گردد.

در اين تحقيق به افراد هر روز توفو (tofu) مي دادند. لازم به ذکر است که توفو، يک غذاي ژاپني مي باشد که با دانه سويا درست مي شود. مشخص شد افرادي که از اين رژيم استفاده مي کردند، کم حافظه شده اند( مخصوصا افراد در رده سني 65 سال).

سويا يکي از منابع پروتئيني در دنيا شناخته شده است، تا جايي که بعضي ها به جاي گوشت از سويا استفاده مي کنند.

محصولات سويا غني از ماده اي به نام “فيتواستروژن” مي باشد. فيتواستروژن اثراتي مشابه هورمون زنانه ي استروژن در بدن دارد. محققان به اين نتيجه رسيده اند که فيتواستروژن نيز مي تواند باعث نقصان در حافظه گردد.

استروژن و فيتواستروژن، رشد سلولي را افزايش مي دهد. اما اگر بيش از اندازه در بدن وجود داشته باشند، موجب تخريب سلول ها مي گردند.

البته اگر مقدار کافي فولات در بدنتان وجود دارد، هيچ نگران از دست دادن حافظه نباشيد، زيرا فولات باعث افزايش قدرت حافظه مي گردد.

 

فوايد سويا

در سال هاي اخير، تعداد مصرف کنندگان سويا افزايش چشمگيري داشته است. زيرا سويا:

1- براي سلامتي مفيد است.

2- به جلوگيري از بيماري هاي قلبي کمک مي کند.

3- سرطان پروستات را دور مي کند.

4- موجب کاهش عوارض يائسگي مي گردد.

5- از بيماري پوکي استخوان و از دست دادن کلسيم استخوان ها جلوگيري مي کند.

6- به عنوان آنتي اکسيدان نيز شناخته شده است.

7- تحقيقات ديگري نشان داده است که خوردن سويا در حد متعادل ممکن است از بيماري آلزايمر پيشگيري کند. همان طور که مي دانيد، هورمون استروژن در بدن باعث تاخير در مراحل پير شدن مي شودد.

محققان مي گويند که هنگامي که توليد هورمون استروژن در بدن کم شود، استروژن گياهي موجود در سويا مي تواند به عنوان يک آنتي اکسيدان، از تخريب مغز جلوگيري کند.

 

مضرات سويا

اما زياد مصرف کردن سويا موجب بروز مشکلات جدي در سلامتي مي گردد. غير از فيتواستروژن، ساير ترکيبات موجود در سويا عبارتند از: فيتات و چند ترکيب ناشناخته.

* اين ترکيبات مانع جذب آهن گياهي مي گردند. فيتات از جذب روي و ديگر عناصر مغذي جلوگيري مي کند. پس مي توان گفت که گياهخواراني که به مقدار زياد سويا مصرف مي کنند، به مرور زمان دچار کمبود عناصر مغذي مي شوند.

* اگر سويا را به همراه گوشت مصرف کنيد، مطمئن باشيد که دچار کمبود آهن و کم خوني ناشي از آن نخواهيد شد، زيرا گوشت موجب جذب آهن مي گردد.

* محققان گفته اند که اگر ويتامين C به مواد غذايي داراي سويا افزوده شود، ممکن است باعث جذب آهن گردد. به همين خاطر به گياهخواران، مکمل عناصر معدني و ويتامين ها مي دهند.

* اخيرا گزارش شده است که سويا باعث تورم در غده تيروئيد مي شود. در نوزاداني که فقط با شير سويا تغذيه مي شدند، کم کاري غده تيروئيد مشهود است.

 

آلزايمر

مهم ترين دليل بيماري آلزايمر، فراموشي مي باشد که با عملکرد کم حافظه خود را نشان مي دهد. اين بيماري به علت جريان کم خون در مغز به وجود مي آيد، با وجود اين هنوز عملکرد بيماري آلزايمر در افراد ناشناخته مي باشد، اما بيشتر محققان، علت وجود اين بيماري را وجود يک پلاک يا توده اي در مغز مي دانند که در اثر استرس، موجب تخريب سلول هاي مغزي و مرگ آن مي شود.

مشخص شده که مصرف بيش از اندازه سويا موجب افزايش استروژن گياهي در بدن مي گردد و ممکن است اين تخريب را به وجود آورد. براي جلوگيري از بيماري آلزايمر، مصرف کردن اسيد فوليک بسيار مفيد مي باشد.

کاهش قدرت حافظه يکي از علامت هاي مهم در بيماري آلزايمر مي باشد. در اين بيماري صحبت کردن به سختي صورت مي گيرد، شخص افسرده و عصبي مي شود که اين افسردگي به علت تغييرات و نامتعادل بودن عناصر در مغز روي مي دهد. فرد توهم دارد و خيال بافي مي کند، راحت به خواب نمي رود، در شخصيت فرد تغيير ايجاد مي شود، فرد به سختي مي تواند کارهاي خود را انجام دهد و به يک فرد ديگر براي کمک نياز دارد، مثلا: در هواي سرد، فرد لباس گرم نمي پوشد و يا کليد را درون فر قرار مي دهد و غيره.

 

عواملي که موجب پيشرفت پديده فراموشي مي شوند:

* ضربات وارده به مغز( شامل، تخريب مغز به دليل سکته)

* سوء تغذيه

* عفونت

* مسموميت

* سرطان مغز

* واکنش و يا اثرات برخي داروها

* افسردگي

موارد زير براي کمک به افزايش حافظه موثرند:

* مصرف ويتامين هاي گروه B

* مصرف غذاهايي که داراي آنتي اکسيدان مي باشند، مانند: ميوه جات و سبزيجات.

* ورزش منظم

*مطالعه و حل کردن جدول

* مصرف کم چربي

* مصرف روغن ماهي و ماهي. تحقيقات نشان داده است افرادي که در هفته، يک بار ماهي مصرف مي کنند، 60 درصد بيماري آلزايمر را از خود دور مي کنند.

* مصرف کافي سويا

 

مصرف چه مقدار سويا بدون خطر است؟

شما مي توانيد 2 يا 3 واحد سويا بخوريد، بدون هيچ گونه نگراني! لازم به ذکر است که 1واحد سويا برابر است با نصف ليوان توفو، يا نصف ليوان دانه سويا، يا 1 ليوان شير سويا.

اگر شما بيماري هاي زير را داريد، کمتر سويا مصرف کنيد:

* مشکلات تيروئيد يا گواتر. سويا باعث بزرگ شدن تيروئيد مي گردد.

* فراموشي

* سرطان سينه

* سنگ کليه(مخصوصا بيماراني که داراي سنگ هاي اگزالات مي باشند، زيرا سويا داراي اگزالات زيادي مي باشد)

تمام نعمت هايي که خداوند به ما داده است، براي سلامتي مفيد است. به ياد داشته باشيد که در مصرف هيچ نوع ماده غذايي، هر چند مفيد، نبايد زياده روي کنيد.

 

 

سویا